De magie van het Hawthorne-effect

Heb je ooit gemerkt dat je ineens beter presteert als iemand je in de gaten houdt? Misschien voelde je de druk toen je leidinggevende langs je bureau liep, en ineens leek die stapel werk veel sneller te verdwijnen. Dit fenomeen heet het "Hawthorne-effect". De term is bedacht door Elton Mayo, een Australische psycholoog en socioloog. Hij geloofde in de kracht van menselijke interactie. Zijn experimenten in de Hawthorne-fabriek, waar hij de productiviteit van werknemers bestudeerde, veranderden de manier waarop we naar werk en motivatie kijken. Mayo ontdekte dat werknemers niet alleen reageren op materiële prikkels, zoals betere verlichting of hogere lonen, maar juist floreren door "menselijke erkenning en aandacht".

Het Hawthorne-effect laat zien hoe ongelooflijk krachtig aandacht kan zijn. Wanneer we het gevoel hebben dat iemand om ons geeft, stijgt onze motivatie. Denk maar eens aan de laatste keer dat je een compliment ontving voor een goed uitgevoerde taak. Plotseling had je extra energie en was je gemotiveerd om nog beter te presteren. Het effect sluit ook goed aan bij de moderne motivatietheorieën zoals die van Maslow en Cialdini. (zie ook de wetenschap achter het geven van aandacht ). Maslow’s behoefte aan erkenning en zelfactualisatie wordt direct aangewakkerd door aandacht. Cialdini’s principes van beïnvloeding, zoals sociale bevestiging en sympathie, versterken dit nog verder. Aandacht creëert een gevoel van waarde en verbondenheid, wat cruciaal is voor duurzame motivatie.

Onderzoeksbureau Gallup ontdekte in een onderzoek naar werknemersbetrokkenheid (Engagedly - "Impact of Employee Engagement on Productivity" uit 2017)  dat teams waarvan de managers regelmatig erkenning gaven 21% productiever waren. Een onderzoek van de "Harvard Business Review" toont aan dat zelfs simpele, informele erkenning kan leiden tot een productiviteitsboost van 30% .

Een goed voorbeeld hiervan is het programma voor persoonlijke groei bij Google waar medewerkers bewust erkend worden voor hun prestaties. Door een werkomgeving te creëren waar innovatie wordt gestimuleerd, werknemers de vrijheid krijgen om hun eigen projecten te ontwikkelen en waar het welzijn van de medewerkers hoog in het vaandel staat, heeft Google een cultuur gecreëerd waarin het Hawthorne Effect optimaal tot zijn recht komt. Hierin zijn Autonomie ( ruimte om zelfstandig te werken en initiatieven te ontplooien) , Innovatie (Er wordt actief gestimuleerd om nieuwe ideeën te ontwikkelen en uit te proberen) en Welzijn ( veel aandacht voor met voorzieningen als gratis maaltijden, sportscholen en ontspanningsruimtes) de pijlers.

Een ander bedrijf dat deze principes goed begrijpt is het Amerikaanse Zappos, (online schoenenbedrijf). Mede oprichter en toenmalige CEO Tony Hsieh , introduceerde een bedrijfscultuur waarin geluk, groei en openheid centraal stonden. Zo bouwden ze een team van gepassioneerde werknemers. Deze werknemers, op hun beurt, straalden deze positieve energie uit naar de klanten, wat resulteerde in een ongeëvenaarde klantenservice. Deze unieke aanpak, waarbij het bedrijf niet alleen op winst maar ook op het geluk van haar medewerkers focuste, leidde tot een loyaal klantenbestand en een sterke groei van het bedrijf.

Aandacht is niet alleen een cadeautje van je leidinggevende; het kan ook komen van collega’s, vrienden of zelfs van jezelf. Bewust bezig zijn met je eigen ontwikkeling, doelen stellen en je voortgang monitoren werkt als een katalysator voor positieve verandering. Het blijkt namelijk dat iedereen beter presteert wanneer we weten dat ons werk erkend wordt – zelfs als die erkenning stilletjes en intern is.

Een effectieve manieren om het Hawthorne- effect toe te passen, is via mentoring. Wanneer een mentor oprechte interesse toont in jouw ontwikkeling, voel je je gesteund en gemotiveerd om obstakels te overwinnen. Bovendien biedt een mentor vaak feedback en erkenning, wat volgens het Hawthorne-effect je motivatie alleen maar verder versterkt. Het mooie is: mentoring werkt twee kanten op. Als jij zelf mentor wordt en aandacht schenkt aan de groei van iemand anders, groeit je eigen gevoel van voldoening ook.

 Voor iedere organisatie die ook wil profiteren van de voordelen is het heel eenvoudig. Je kan vandaag beginnen en het hoeft niet eens geld te kosten.

Door bewust aandacht te geven, écht te luisteren naar wat de mensen om je heen zeggen, hun inspanningen te waarderen en opbouwende feedback te geven gebeurd er iets magisch met de motivatie, productiviteit en loyaliteit.

Begin daarom vandaag nog met het bewust geven van aandacht en ontdek hoe dit kleine gebaar de kracht heeft om levens te veranderen en succes te laten groeien.

 ---

Bronnen:

1. Gallup, **State of the Global Workplace Report**, 2017.

2. **Google Re:Work**, Case Study: Building a culture of personal growth, 2020.

3. Harvard Business Review, **The Power of Small Wins**, 2011.

4. Tony Hsieh, **Delivering Happiness**, 2010.